9 راهکار ساده مدیریت لجبازی کودکان و نوجوانان
برای اینکه بتوانیم با 9 راهکار ساده مدیریت لجبازی کودکان و نوجوانان آشنا شویم ابتدا باید تعریف لجبازی را بدانیم. لجبازی یعنی با فشاری روی نظرات و عقیده های خود من و مخالفت با نظرات و عقیده های دیگران، این مخالفت گاهی آگاهانه و گاهی ناآگاهانه است. لجبازی یک خصوصیت رفتاری می باشد که فرد قبول ندارد افکار و رفتارش را تغییر دهد، یا اینکه طرز فکر و تصمیم خود را در مورد شرایط یا عملی عوض کند.
چرا لجبازی می کنیم؟
حتماً برای شما هم پیش آمده است که گاهی دچار احساس هایی همچون لجبازی باشید، لجبازی و لجباز شدن در یک شرایط خاص، چیزی است که همه ما با آن مواجه شده ایم. همه ما حتی برای یک بار هم که شده لجباز شدن و لجبازی کردن با دیگران و حتی خودمان را تجربه کرده ایم و یا در مقابل یک فرد، لجبازی را پیشه خود کرده ایم.
اما لجبازی کردن در افراد بزرگسال با کودکان کمی متفاوت است، وقتی سخن از لجبازی کودکان درمیان باشد قضیه تا حد زیادی ظریف تر و حساس تر می شود. بدون شک شیوه برخورد با یک کودک لجباز متفاوت از شیوه برخورد با یک فرد بزرگسالی ست که دنده رفتارش را روی دنده لجبازی قرار داده است.
دوره رایگان فرزندپروری موفق را از دست ندهید
در این مقاله تمرکز ما روی موضوع لجبازی در کودکان و نوجوانان می باشد و سعی خواهیم کرد تا علاوه بر علت یابی لجبازی در کودکان و نوجوانان، راهکارهای ساده ای را نیز برای مدیریت آن به شما پدرها و مادرها ارائه دهیم.
- سوال اینجاست که چه کودکانی لجباز هستند؟
- علت لجبازی در کودکان چیست؟
- راه حل و برخورد مناسب با کودکان لجباز چیست؟
- چگونه کودکان لجباز خود را اصلاح و به مسیر درست هدایت کنیم؟
لجبازی چیست؟
همانطور که در ابتدای این مقاله مطالعه کردید، لجبازی یعنی با فشاری روی نظرات و عقیده های خود و مخالفت با نظرات و عقیده های دیگران، این مخالفت گاهی آگاهانه و گاهی ناآگاهانه است. لجبازی یک خصوصیت رفتاری می باشد که فرد قبول ندارد افکار و رفتارش را تغییر دهد، یا اینکه طرز فکر و تصمیم خود را در مورد شرایط یا عملی عوض کند.
اگر شما هم به نحوی با کودکان در ارتباط هستید (شاید پدربزرگ، مادربزرگ و یا شاید پرستار کودک، مربی مهد کودک هستید که با کودکان بصورت مستقیم در ارتباط هستید). یا اینکه فرزندی دارید که برخی مواقع در رفتارهای او لجبازی را مشاهده می کنید، بدون شک با صرف چند دقیقه زمان و خواندن این مقاله به نکات جالب توجه ای پی خواهید برد. بنابراین به شما پیشنهاد می کنم تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
از کی لجبازی شروع می شود:
لجبازی یعنی پافشاری روی نظر و عقیده خود و مخالفت با نظر و عقیده دیگران، که می توان گفت طبق تحقیقات بسیار زیاد و گسترده و نیز کتابهای معتبر در این حوزه مشخص شده که لجبازی در کودکان از حدود سن یک سالگی شروع شده و در سن ۲ -۳ سالگی به اوج خود می رسد؛ در این سن کودک وارد مرحله تازه ای از زندگی خود می شود که تمایل بسیار زیادی به کسب و یادگیری مهارت استقلال دارد.
نوجوانان نیز در ادامه زندگی برای گسترش این مهارت بسیار ضروری و نیز کسب مهارت های همراستا با استقلال نوجوان وعدم وابستگی خود به دیگران گاهی به صورت آگاهانه و گاهی به صورت نا آگاهانه دست به لجبازی با والدین خود می زنند.
لجبازی در کودکان و نوجوانان برای رسیدن به خواسته ها
بسیاری از موارد دلیل لجبازی در کودکان و نوجوانان برای به دست آوردن امتیازی خاص می باشد. یعنی با این روش می خواهند به خواسته های خود دست پیدا کنند. در این مورد فرد با استفاده از لجبازی‌اش و مقاومت کردن در برابر نظرات و عقیده های دیگران سعی بر رسیدن به خواسته خود دارد.
مثال: کودکان را دیده باشید که در کوچه و خیابان و یا در مغازه های مختلف برای رسیدن به خواسته‌های خود از روش لجبازی کردن استفاده می کنند تا به خواسته خود برسند آیا این موارد برای شما آشنا نیست؟
لجبازی معمولاً در همه کودکان دیده می شود، گاهی برخی از کودکان بسیار رنج بازی می کنند تا هرچه زودتر به خواسته های خود دست پیدا کنند این مورد در کودکان و نوجوانان لوس بسیار دیده می شود. در مقاله گذشته در مورد کودکان لوس به صورت مفصل صحبت کردیم. اگر یک کودک یا نوجوان چیزی را که می‌خواهد نتواند به راحتی و از راه‌های درستش به دست آورد، پس لجبازی کردن را شروع می کند، هر چند که که والدین به او اجازه چنین کاری را ندهند، اگرکودک و نوجوان متوجه شود که لجبازی کردن برای رسیدن به خواسته اش موثر واقع خواهد شد این رفتار را برای دفعات بعد نیز تکرار خواهد کرد رد.
لجبازی در کودکان و نوجوانان برای رهایی از کنترل
اگر والدین مدام کودکان و نوجوان خود را تحت کنترل قرار دهند و دایم با دادن دستورهای بسیار زیاد سعی بر کنترل آنها کنند و یا سعی کنند که تصمیم های خود را به فرزندان خود تحمیل کنند و بجای آنها تصمیم بگیرند، بچه‌ها احساس میکنند که آزادیشان تهدید شده و در خطر است. کنترل بیش از اندازه کودکان رایج ترین دلیل لجبازی در کودکان و در دوران نوجوانی می باشد.
اگر یک کودک حس کند که تحت کنترل است، لجباز میشود.در واقع لجبازی در کودکان دلیلی برای رهایی از فشار و شدت کنترل والدین می باشد.
یکی از سولاتی که به شما والدین کمک می کند تا به آگاهی لازم در شرایط لجبازی کردن کودکان و نوجوانان برسید؛ این می باشد که به صورت مستقیم از فرزندان خود سوال کنید
مانند: چه اتفاقی افتاده که لجبازی می کنی؟ یادتان باشد سوالاتی که با چرا شروع می شود غالباً باعث می شود فرد مقابل که در اینجا کودک و یا نوجوان شما می باشند بهانه هایی را برای توجیه رفتار خود مطرح کنم اما اگر سوالات خود را با چه اتفاقی و یا چطور و یا چگونه شروع کنید غالباً باعث خواهد شد تا شما ما به دلایل و ریشه اصلی لجبازی کردن کودک یا نوجوان خود پی ببرید. شاید شما والدین رفتارهایی را انجام داده‌اید که کودک احساس کرده دائماً در حال کنترل او هستید وقتی این سوال را از او می پرسید به دلیل اصلی آن پی برده و با رفع کردن دلیل اصلی، ناخواسته کودک به لجبازی خود پایان خواهد داد.
آیا لجاجت می‌تواند خوب هم باشد؟
در واقع در سنین پایین کودکان با لجبازی کردن و مخالفت تمرین به دست آوردن مهارت نرو انجام می دهند هند پس، در بعضی موارد لجاجت می‌تواند بدون ایراد هم باشد. بطور مثال وقتی می‌دانید که خودتان کار درستی را انجام می‌دهید و او کودک یا نوجوان شما با آن مخالف است واین مخالفت را با لجبازی نشان می دهد، در این مواقع شما نباید به رفتار او اهمیت دهید و از موضع درست خود کناره گیری کنید و یا کوتاه بیاید، با این عمل، شما ثبات داشتن در نظرات درست را به کودکان و نوجوانان خود می آموزید.
تنها کاری که لازم است انجام دهید این است که، برای کودکان ۴ سال به بالا توضیح دهید که کار درست را انجام می دهید. همینطور توضیح دهید که به چه دلیل می گویید کارتان درست است. اگر این کار را انجام دهید معمولا بعد از گذشت زمانی کوتاهی دست از لجبازی برمیدارد.
آیا کودکان می توانند به والدین جواب رد بدهند؟
پاسخ این سوال مثبت می باشد. وقتی فرزندان شما با شما مخالفت می کنند در واقع تمرین ابراز وجود و بدست آوردن مهارت نه گفتن را تمرین می کنند. این موضوع کمک بسیار زیادی به داشتن شخصیت مستقل می کند. با این شیوه ما به فرزندمان کمک می کنیم بدون اینکه مجبور شود خواسته ها و نیازهای خودش را انکار کند، می تواند نظرات خود را بیان کند.
پدرو مادرها باید بدانند که وقتی به فرزندان خود اجازه مخالفت و یا ابراز نظر می دهند، به این معنا نمی باشد که تسلیم بی چون و چرای کودکان و نوجوان خود شده باشند. بلکه با این روش علاوه بر اینکه به دلایل و ریشه های مخالفت های کودکان پی می برند، موجب می شوند از لجباز شدن کودکان و رفتارهای لجباز گونه جلوگیری کنند.
یکی از عوامل مهمی که همواره باعث به وجود آمدن لجبازی در کودکان و نوجوانان می شود، عدم توجه به خواسته و نظرات آنان می باشد. البته این نکته را هم مدنظر داشته باشید که حرف اول را در نهایت و همیشه باید والدین بزنند. بنابراین علاوه بر پذیرفتن نه گفتن کودکان و کنار آمدن با مخالفت های آنها باید به کودکان بفهمانیم که همواره تصمیم نهایی با پدر و مادر می باشد.
لذا پذیرش نه گفتن کودکان و مخالفت آنها با والدین به این شکل باعث کاهش شکل گیری لجبازی در کودکان و نوجوانان و نیز میزان خشم و عصبانیت آنها می شود، در عین حال اقتدار والدین نیز حفظ می شود.
دوره رایگان چرا بچه ها به دستورات پدر و مادر گوش نمیدن؟ را همین الان دانلود کنید
مدیریت دستور در جلوگیری از شکل گیری لجبازی
تلاش کنید که دستورات خود را با جملات مثبت بیان کنید. اگر چه امرونهی کردن و دستور دادن به بچه ها به طور کلی امری پسندیده ای است، اما اغلب وقتی والدین کودکان خود را امر و نهی می کنند از جملات منفی استفاده می کنند.
در ادامه مثالهایی از دستورات و امر و نهی خوب و بد و ارتباط آن با لجبازی در کودکان و نوجوانان میزنیم.
به مثالهای زیر توجه کنید:
- از تو میخام با خواهرت مهربون باشی.
- ازت میخام الان سکوت کنی.
- همین الان اتاق خودتو تمیز و مرتب کن.
- با ادب باش و خوب حرف بزن.
- به حرفم گوش کن و لباس هاتو بپوش.
- دستورها و امر و نهی بد و افزایش لجبازی در کودکان
- مگه بهت نگفتم که دیگه خواهرتو کتک نزنی.
- همین الان ازت میخام که دیگه حرف نزنی.
- ازت میخام دیگه اتاق خودتو کثیف نکنی و به هم نریزی.
- چرا لباس هاتو نمیپوشی
- اگه همین الان دست از لجبازی با من برنداری من میدونم و تو.
بدترین عکس العمل والدین در مقابل لجبازی در کودکان و نوجوانان
بدترین نوع رفتار والدین در مقابل عکس العمل های لجبازی در کودکان امرو نهی کردن همراه با داد و فریاد می باشد. آن هم امرونهی از نوع جملات منفی و دستوری تهدیدآمیز.
وقتی سرکودکان داد و فریاد می کنید آن هم برای مدیریت لجبازی در واقع،به آنها این پیام را منتقل میکنید که فعلاً چون من می بینم و یا می گویم باید این کار را متوقف کنید و سپس پس زمانی که من نیستم توانی هر کاری که دلت خواست را انجام دهی. در ادامه هر وقت که شما بر سر آنها فریاد بزنید ممکن است آنها سکوت کنند و دست به لجبازی بزنند و کار خودشان را کنند. درواقع از یک گوش می شنوند و از گوش دیگر به در می کنند. بنابراین داد و فریاد کردن بر سر کودکی که با شما بازی می کند می توانند بدترین عکس العمل باشد
بهترین رفتار پدرومادرها با کودکان لجباز
همانگونه که متوجه شدید لجباز شدن کودکان دلایل مختلفی دارد. برای کاهش لجبازی کودکان از دستورات بی مورد و زیاد پرهیز کنید. دستورات زیاد و اشتباه و نیز تکرار باید ها و نباید ها موجب بروز مشکلات عصبی و پرخاشگری در کودک می شود
کودک از ۲ تا ۳ سالگی لجبازی را آغاز کرده و یا بهتر بگوییم در خود کشف می کند. او به درجه ای از خودآگاهی و شناخت محیط و اطرافیان می رسد که می فهمد رفتارش روی اطرافیانش تاثیر می گذارد و واکنش ها را برمی انگیزد.
به همین دلیل در بعضی امور و زمانیکه از او کاری خواسته می شود لجبازی را به کار می گیرد تا واکنش ها را مشاهده کند و کنجکاوی اش ارضا شود. به گفته ی کارشناسان روانشناسی کودک این کنجکاوی می تواند به همان خواسته ای مربوط باشد یا به شخص درخواست کننده.
یکی از علل اصلی لجبازی کودک این است که او بدون آن که درباره لجبازی قضاوتی داشته باشد یا آن را خوب یا بد بداند تنها لجبازی را به عنوان وسیله ای برای محک زدن عکس العمل اطرافیان به کار می گیرد ، ولی راه چاره چیست ؟ پیشنهادات موثری را در ادامه این بخش از نکات تربیت کودک در نمناک خواهیم گفت.
دوره رایگان 15 اشتباه والدین در ارتباط با نوجوانان را همین الان دانلود کنید
علل لجبازی در کودکان و ۹ راه حل مفید برای درمان لجبازی کودکان
آیا برای انجام حتی کوچکترین کارها هر روز باید یک نبرد خسته کننده با فرزند خود داشته باشید؟ شانس خوبی است که یک کودک لجباز داشته باشید. اما در عین حال ممکن است وسوسه شوید که به طور قاطعانه با کودک خود برخورد کنید. این به احتمال زیاد باعث افزایش ناامیدی برای هر دو شما خواهد شد. پس والدین وقتی کاسه صبرشان لبریز میشود باید چه کنند؟
۱- خود را کنترل کنید، در مقابله با لجبازی کودکان عصبانی نشوید.
یک نفس عمیق بکشید، یک یا دو دقیقه به اتاق دیگری بروید یا تا ده بشمارید، هر کاری لازم است انجام دهید تا آرام شوید. در غیر این صورت وضعیت وخیم تر میشود.
۲- گوش شنوا داشته باشید:
اگر فرزندتان مایل به انجام کاری نیست، از آنها علت را جویا شوید ؛ به عنوان مثال، اگر آنها هر روز صبح از رفتن به مدرسه خودداری میکنند، ممکن است به این دلیل باشد که آنها مورد آزار و اذیت قرار می گیرند یا معلم به آنها خیلی اهمیت نمیدهد.
۳- گزینه ارائه دهید: دادن حق انتخاب و تصمیم گیری به کودکان
اجازه دهید کودکان در موارد کوچک حق انتخاب داشته باشند، به آنها کمک می کند تا بعدها در زندگی و در مسائل بزرگتر راحت تر تصمیم گیری کنند.میتوانید از مسائلی مثل زمان خواب یا لباس مدرسه شروع کنید.
۴- رفتار مثبت فرزندتان را تقویت کنید:
تشویق کودکان به رشد اعتماد به نفس آنها کمک میکند. همچنین آنها را تشویق به ادامه کار در جهت اهداف خود و حفظ رفتار مثبت سوق میدهد. بنابراین از کلماتی استفاده کنید که نیاز به هیچ گونه مبارزه برای خوابیدن و خوردن غذا وجود نداشته باشد.
۵- یک مثال خوب برای اختلافات بیاورید:
اگر یک کودک همیشه والدین خود را در حال درگیری ببیند، رفتار مشابهی از خود نشان میدهد ؛ بنابراین بسیار مهم است که آنها نحوه برخورد درست رفع مشکلات را از جانب والدین ببیند .
به همین دلیل است که کارشناسان والدین پیشنهاد می کنند که هرگونه بحث و مشاجره را به زمانی که کودک در اطراف شما نیست موکول کنید.یا، بهتر است، والدین یاد بگیرند که کارها را به گونه ای دوستانه انجام دهند.
۶- از بحث کردن اجتناب کنید:
گاهی اوقات، حتی زمانی که والدین همه چیز را درست انجام می دهند، بچه ها نمی خواهند کاری را که از آنها خواسته اند انجام دهند ؛ برای مواردی مثل این، بهتر است که استدلال هایی خود را بیان کنید.
این را می توان با بیان دقیق و واضح از آنچه که از رفتار آنها انتظار می رود، انجام دهید. حتما اهمیت احترام و چگونگی رعایت ادب را برای آنها ذکر کنید، زیرا برای ایمنی و رفاه خودشان ضروری است سپس، تذکر دهید در پی ادامه رفتارشان چه عواقبی منتظر آنها است.
۷- سیستم پاداش را امتحان کنید:
بچه ها عاشق برچسب ها و گنجینه های کوچک هستند. و خرید این اقلام هیچ هزینه ای ندارد بنابراین استفاده از این پاداش های کوچک تاثیر به سزایی در رفتار کودک ایحاد خواهد کرد.
۸- سازش:
هر گاه امکان پذیر است، با کودکان خود از طریق مصالحه کار کنید. به عنوان مثال، اگر آنها می خواهند یک لباس را که برای مدرسه مناسب نیست، بپوشند، سعی کنید یک جایگزین داشته باشید که هر دو شما را خوشحال کند، مانند دامن بلندتر، شلوار جین، یا ژاکت متفاوت.
۹- راهنمایی حرفه ای بگیرید:
اگر هیچکدام از این روش ها روی فرزند تاثیر گذار نبود .روش دیگری برای تغییر رفتار در کودک وجود نداشت.
می توانید از یک متخصص خانواده و کودکان مشورت بگیرید. همانطور که می بینید، همه این نه روش بسیار ساده و کاربردی هستند.اما ترفند استفاده از آنها را باید بلد باشید. کودکان وقتی که می دانند چه چیزی از آنها انتظار دارید رفتار درست را می آموزند.
بنابراین اگر آنها دائما در مورد آنچه که قرار است انجام دهند شک داشته باشند، دچار اضطراب و اشتباه میشوند. به یاد داشته باشید، مشاوره گرفتن از یک متخصص هیچ ایرادی ندارد. به ویژه زمانی که شرایط خیلی سخت شده است.
چک لیست برای برخورد با لجبازی در کودکان
لجبازی کودک هر علتی که داشته باشد،نباید باعث شود شما دایما واهمه داشته باشید که در صورت عمل نکردن به یکی از تقاضاهای کودک با صحنه ای چون کوبیدن خودش به زمین و جیغ و فریاد او روبرو می شوید. شما می توانید این گونه رفتارها را با برخورد و واکنش درست در هنگام بروز و بعد از آن تغییر دهید.
لجبازی های هدف دار
اغلب اوقات لجبازی های کودکان هدف دار هستند. اگر کودک بداند که با لجبازی به هدفش نمیرسد. احتمال دارد که به این کار مبادرت نکند. لجبازی جزو مراحل طبیعی رشد کودک است. استثنا بردار هم نیست. برخی اوقات از والدین می شنویم که «این بچه نیم وجبی داره تو روی من می ایسته» این ایستادگی در مقابل والدین نیست. تا ۶ یا ۷ سالگی ادامه دارد.
به طور کلی کودکان از صفر تا ۲ سالگی به شدت به ما وابسته اند.از ۲ تا ۳ سالگی آغاز لجبازی و منفی کاری است. لجبازی یا در واقع منفی کاری جزو مراحل رشد کودک است. تقریبا همه کودکان به درجاتی متفاوت، منفی کاری را از خود بروز می دهند. معمولا لجبازی یا منفی کاری از ۲ سالگی شروع میشود.در حدود ۳ تا ۴ سالگی به اوج می رسد. در حدود ۶ سالگی کاهش پیدا می کند.
نکته مهم: بچه ها از ۲ تا ۳ سالگی می خواهند خود را ثابت کنند و به استقلال برسند. همین را والدین لجبازی می نامند. در حالی که این گونه رفتار ها لجبازی نمی باشد. بلکه نوعی منفی کاری برای اثبات وجود و به دست آوردن استقلال است.
راهکار هایی برای کاهش رفتار لجبازی در کودکان
- موافقت مشروط: من به نظر تو احترام می گذارم اما به یک شرط.
- لحن محبت آمیز: دوستانه و با لحن محبت آمیز با آنها صحبت کنید.
- به هیچ وجه از تحقیر،گلایه، توهین و سرزنش استفاده نکنید.
- عدم توجه و نادیده گرفتن رفتار کودک لجباز
- لجبازی وقتی ادامه پیدا می کند که شما با کودک لجبازی کنید.
- برچسب لجباز بر کودک نزدنید
- اجازه استقلال تا حد کمی به او بدهید
- حفظ آرامش. پرخاشگری احتمال قبول عقیده شما را کاهش میدهد
- حالات روحی او را در نظر بگیرید.
- با او گفت و گو کنید.
اگر از خواندن این مقاله طولانی و به خارسپردن نکات آن خسته شده اید باز هم ایرادی ندارد. برایتان پیشنهاد بهتری دارم. کافی است ۲ چک لیست زیر را به خاطر بسپارید. یا اینکه می توانید آنها را یادداشت کنید و هر روز یک نگاه کوتاهی به آن بیندازید. این کار را تا زمانی که خیالتان از بابت لجبازی در کودکان خود راحت شود انجام دهید.
این ۲ چک لیست را در برخورد با لجبازی در کودکان و تربیت آنها به یاد داشته باشید:
الف) چک لیست اول شامل نکاتی که باید انجام دهید: دستورالعمل نحوه رفتار با لجبازی در کودکان
- برای ارتباط اولویت قائل شوید.
- با کودک وارد جنگ قدرت نشوید.
- با توجه به سن کودک به او مسئولیت و حق انتخاب بدهید.
- دلیل رفتار و خواسته خود را به کودک توضیح دهید.
- حداقل قوانین را بگذارید.
- در درخواست های خود بازنگری کنید.
- کم بگویید و زیاد بشنوید.
- نگاه خود را تغییر دهید.
- احساس کودک را درک کرده و به کودک بازگو کنید.
- در مواقع غیرضروری نه نگویید.
- انتظارات خود را روشن و واضح بگویید.
- خود واقعی‌تان باشید.
- کودک را کنترل نکنید، او را تربیت کنید.
- عجله نکنید.
- قاطع باشید.
چک لیست دوم شامل مواردی که هرگز نباید انجام دهید : چگونه کودکان لجباز را تربیت کنیم؟
- موارد زیرمیتواند یک کودک قاطع و بااراده را به یک کودک لجباز وسرکش تبدیل کند.
- بنابراین هرگز نکات زیر را به کار نگیرید.
۱- تنبیه کودک و داد فریاد زدن روی او
۲- بی‌توجهی، سرسنگین بودن، قهر کردن
۳- بی‌احترامی به کودک
۴- متهم کردن کودک به لجبازی
۵- اولویت قائل شدن برای نظم و قانون
۶- پاداش دادن به کودک لجباز
با سلام و عرض ادب خدمت استاد گرامی.مطالب بسیار بسیار آموزنده بود.خیلی تشکر میکنم از شما ک وقت شریفتون رو جهت آگاهی دادن به والدین در طبق اخلاص گذاشتید.سپاسگزارم از جنابعالی.🙏🏻🍀
سلام و درود ممنون و سپاسگزارم از لطف و محبت شما🌹🌹🌹