علل ایجاد احساس گناه

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که به دنبال علل ایجاد احساس گناه در خود بوده باشید.زمان های پیش می آید که یک فرد به هر علتی، چه موجه و چه غیر موجه، خودش را در اتفاقات گذشته مقصر می داند و دایم در حال سرزیش کردن خود می باشد.

حال اگر فرد بتواند به صورت منطقی با احساس گناه خود و یا همان مقصر دانستن خود کنار بیاید، می تواند آن را به شکل درست حل کند، بعنی در واقع فرد باید بتواند با این احساس خود روبرو شود و آن را به شکل درستی حل کند تا در روند زندگی طبیعی خانوادگی، اجتماعی، شغلی و فردی خود مشکلی رخ ندهد.

عدم توانایی روبرو شدن با علل ایجاد احساس گناه

اما اگر فرد نتواند به روش منطقی با احساس گناه خود روبه‌رو شود، آنقدر با این احساس خود درگیر می شود که  توانایی برقراری ارتباط موثر خود با اطرافیان را از دست می دهد و در ادامه از حضور موثر خود در خانواده و نیز برقراری ارتباط سالم و موثر با خانواده و اجتماع باقی می ماند.

در واقع احساس گناه بعد از یک اتفاق یا اشتباه که منجر به مقصر دانستن خود می شود به وجود می آید. بوجود آمدن این احساس می تواند به یک فرصت بدل شود تا به اشتباهات خود پی برده و بتواند آنها را اصلاح کند.در غیر این صورت احساس گناه می تواند مانند یک وزنه و بار سنگینی باشد که فرد به دلیل عدم توانایی برای حل آن، دایم به دوش خود می کشد.

گام اول رهایی از اجساس گناه

اولین گام  برای رهایی از احساس گناه تشخیص علت این احساس آزاردهنده و یافتن روش غلبه بر آن است که در ادامه توضیح خواهیم داد.

دلایل ایجاد احساس گناه

 1:اولین دلیل احساس گناه به دلیل خطایی که مرتکب شده اید.

مهمترین علت احساس گناه خطاهایی می باشد که در گذشته از ما سرزده است. این نوع احساس گناه وقتی ایجاد می‌شود که فرد به دیگران و یا حتی خود ضرری (جسمی یا روحی) رسانده است. گاهی پیش آمده که در گذشته به دلایل مختلف مانند عدم آگاهی و یا توانایی به خود و دیگران ضرری برسانیم و حال زمانی که بیاد اتفاقات گذشته می افتیم، خود را سرزنش می کنیم.

علت این احساس گناه حتی ممکن است به دلیل زیر پا گذاشتن موازین اخلاقی باشد. مانند دروغ گویی های مکرر، فریب دیگران یا خود، انجام یک کار غیر اخلاقی مانند رعایت نکردن قوانین، زیر پا گذاشتن معیارهای هنجار اجتماعی و حتی عدم پایبندی به تعهدات خود در برابر خانواده که می تواند همراه سرزنش کردن دیگران نیز باشد. 

به طور مثال فردی که متعهد می شود تا کاری را که قبل از این انجام می داد دیگر انجام ندهد، اما متاسفانه همچنان به روش خود ادامه می‌دهد، در معرض این احساس گناه قرار می گیرد. در همه این موارد احساس گناه از خطاهای خود فرد ناشی می شود. این که یک فرد به خاطر خطاهایی که مرتکب شده احساس گناه می کند هیچ ایرادی ندارد. احساس گناه از عملی که سزاوار پشیمانی است، کاملاً طبیعی محسوب می‌شود و پشیمان نشدن پس از ارتکاب چنین اعمالی نشانه مشکلات روانی می باشد که فرد را نیازمند مشاوره تخصصی می کند.

نکته مهم و قابل توجه این می باشد که اگر فردی این احساس گناه را مکرر یادآوری می کند، باید بپذیرد که هر قدر هم که بخواهد، گذشته قابل تغییر نیست، پس چه بهتر است که با این واقعیت کنار بیاید و از فرد یا افرادی که ضرری به آنها رسانده اید عذرخواهی کند و در آینده آن اشتباه را تکرار نکند و اگر از خط قرمزهای آن عبور کرده مثلا اگر مدام به همسرخود دروغ می‌گوید، باید عاقلانه تر رفتار کند و برای اینکه به این رفتار ناپسند خود خاتمه دهد، بهتر است که از یک مشاور خانواده کمک بگیرد، تا بتوانید این عادت ناپسند را ترک کنید و دیگر دروغ نگوید.

علت دیگر این احساس کلاه میل به میل ذاتی انسان به خود بینی برمی‌گردد چرا که معمولا بسیاری از ما عادت داریم در مورد توجه دیگران به افکار و اعمال اغراق آمیز بینشی مثلا اگر به علت یک توهین جزئی و غیر عمد به دوستان احساس گناه می کنید این نکته را نیز در نظر داشته باشید که شاید طرف مقابل اصلاً متوجه این رفتارتان نشده باشد

2:احساس گناه به علت خطایی که هنوز انجام نشده است.

شاید باورتان نشود اما گاهی وقتا انسان به صورت ناخودآگاه خود را در برابر خطاهایی که هنوز مرتکب نشده است، سرزنش می کند. ممکن است شما گاهی به فکر انجام کارهایی بیفتید، که با قانون و موازین اخلاقی در تضاد هستند. مثلاً فردی که نیازمند می باشد و سخت در تلاش است که بتواند زندگی خود را به شکل بهتری دربیاورد، شاید گاهی به ذهنش خطور کند که با یک دزدی می تواند از این مشکل رها شود. درست است که این فرد در عمل مرتکب چنین خطایی نشده و هنوز به موازین اخلاقی پایبند است، اما می دانیم اندیشیدن به کارهایی که از خط قرمزهای فرد تجاوز می کند می تواند به اندازه خود ارتکاب آن خطا در فرد احساس گناه ایجاد کند. 

3:احساس گناه به علت خطایی که فقط تصور میکنید مرتکب شده اید.

در بسیاری از مواقع احساسات ناخشنودی که ما تجربه می‌کنیم برداشت غیر منطقی ما از اتفاقات گذشته است. شاید الان هیچ خطایی مرتکب نشده باشید و فقط تصور می کنید که مقصر هستید، اما همین تصور ساختگی کافی است تا به حدی احساس گناه کنید که انگار در واقعیت دست به کاری ناشایست زدید. بطور مثال اگر فردی حقوق طبیعی شما را زیر پا گذاشته باشد و شما را بسیار ناراحت کرده باشد، شاید به این فکر بیفتید که انشاالله فلان اتفاق بد برای او بیفتد تا شما کمی احساس آرامش کنید.

بعد از مدتی خبر دار می شوید که همان شخص در یک اتفاق به شدت آسیب دیده و حالا نمی تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد.برخی از افراد معتقدند اگر در مورد کسی افکار شوم به ذهنشان خطور کند، این افکارشوم  اگرچه فقط در ذهن آنها بوده اما می تواند به فرد دیگر آسیب برساند. برای همی دچار احساس گناه می شوند.

۴: احساس گناه حاصل از این فکر که به اندازه کافی به دیگران کمک نکرده اید.

فرض کنید یکی از دوستان شما  دچار مشکلی شده و شما قبل از این در بسیاری از مسائل و مشکلاتی که برای وی رخ می داده کمک می کردید. حال مشکلی که برای دوستتان پیش آمده این می باشد که نیاز به یک کمک مالی زیادی دارد و این درحالی است که شما توانایی کمک مالی را به وی ندارید.از این بابت به شدت احساس گناه می‌کنید، آنقدر که سخت دست و پا می زنید تا به هر زحمتی شده باز هم بتوانید به دوستان کمک کنید. روانشناسان این احساس یاری رساندن را «فرسودگی عاطفی» می نامند، که معمولاً در میان دوستان صمیمی و حتی اعضای خانواده بوجود می آید. بخصوص این فرسودگی عاطفی برای افرادی به وجود می آید که زندگی خود را وقف کمک به دیگران کرده اند.